Đọc sâu và phản tư về nội dung cuốn sách

Nhiều sách dạy đọc nhanh giúp cho mỗi người ham đọc có thể đạt được chỉ tiêu một cuốn mỗi tuần (tương đương chừng 50 cuốn một năm). Nhưng hình như điều đó đã thành lạc hậu. Giờ đây người ta có thể đang gọi nhau đọc 4 quyển sách mỗi ngày.

Đọc sách siêu nhanh. Nguồn: Metro UK.Cuốn sách được vồ vập The Lean Startup dày chừng 300 trang giấy kích thước tiêu chuẩn, một người đọc quen tay có thể hoàn thành trong vòng 4-5 tiếng. Nhưng đã là người khởi nghiệp thì lấy đâu ra ngần ấy tiếng đồng hồ? Không lo, đã có bản tóm tắt, bán trên Amazon với giá bằng 1/10, và đọc xong trong vòng 15 phút tối đa.Những sách có thể rút gọn kiểu The Lean Startup không phải là hiếm. Hầu hết các loại sách non-fiction đều chỉ cung cấp vài ý tưởng. Và để hỗ trợ những ý tưởng đó là hàng loạt câu chuyện dông dài, phân tích chi tiết, dê dắt cho đủ kích thước một cái thứ gọi là “sách” để bán cho thiên hạ. Một cuốn “Bò Tía” của Seth Godin có rất nhiều chuyện hay, nhưng nếu cần tóm trong 1 trang thì cũng làm được. Nếu tóm trong một câu thì chỉ còn lại câu này: “Marketing đã có nhiều P rồi nhưng chưa đủ, vì nó thiếu cái P sống còn nhất: Con Bò tía (Purple Cow), tức là phải khác biệt”. Nếu cần nhớ một hình ảnh và một từ khóa thì chính là một con bò có màu tía, và từ khóa trùng với tên cuốn sách. Chấm hết.Có một nền công nghiệp phục vụ những người bận rộn. Và ngành này có vẻ chưa bao giờ thịnh như bây giờ, ở cái thời đại mà người ta sẵn sảng bỏ ra cả một buổi để lướt trên những dòng tút đủ kiểu trên Facebook, kèm theo những cú nhấn like và thả tim hồng bay tung tóe.Thử lướt qua một số nơi cung cấp các tóm tắt sách.Blinkist, nơi hứa với bạn là có thể dễ dàng đọc được 4 cuốn sách mỗi ngày, cung cấp trên 1500 tóm tắt các sách bestseller thuộc loại non-fiction, mỗi tháng thêm 30 cuốn mới. Lối viết nghiêm cẩn, có App để đọc trên smartphone/iPad. Sự đầu tư này có giá của nó (chừng hơn 80 nghìn/1 tháng).Trang FourMinuteBook.com thì hứa là mỗi cuốn sách có thể thâu tóm trong 4 phút (đọc hoặc nghe). Mỗi cuốn được gói gọn trong 1 trang. Có 365 cuốn được tóm lược, đủ dùng cho 1 năm. Mỗi ngày 4 phút đọc sách, mỗi năm được 365. Siêu năng suất. Cách làm này thách thức tất cả bậc thầy dạy đọc sách siêu tốc. Vì dù có siêu tốc mấy thì cái ngưỡng 4 phút/cuốn sách 300 trang hầu như bất khả thi (với người phàm trần và thế mà đần như tôi). Hóa ra còn có cách còn hơn cả siêu tốc.Rất ấn tượng với cái tên miền ActionableBooks.com, tôi vào đọc thử một trang tóm tắt cuốn sách chưa từng đọc “Why we work” của Barry Schwartz, hết chưa đầy 3 phút. Đọc thêm cuốn sách quen thuộc The Innovators’ Dilema, cũng chỉ mất hơn 2 phút. Nhưng ở đây có nhiều hơn một bản tóm tắt. Bản vừa kể ghi ra được vài ý tưởng quan trọng của cuốn sách, nhưng hơi cụt so với một cuốn sách mà tôi đã đọc vài lần. Thử lướt qua hai bản tóm tắt còn lại, tôi nhận thấy chúng lại cung cấp những ý chính khác, và không trùng nhau. Đây cũng là tiêu chí của ActionableBooks: “Review with personality”. Nó cho phép người tóm tắt “thể hiện” cá tính đôi chút. Một dạng điểm sách có tóm tắt. Có trên 1000 sách bán chạy trên ActionableBooks. Trang này có thể là chất liệu để chọn sách, chứ không phải là chỗ để lấy thông tin chính yếu của cuốn sách như cái bản “The Lean Startup Summary” mà đã mua ở Amazon.Cái trường phái tóm tắt có kỉ luật đòi hỏi người tóm tắt phải tiết chế cá tính mà thực hiện để  đảm bảo tóm ý của tác giả, đầy đủ và không bình luận. Một tóm tắt bản Shwallows (bản dịch tiếng Việt là: Trí tuệ giả tạo) nghiêm túc trên DeconstructingExcellence.com có độ dài 18 trang A5 cỡ chữ 12 đủ để bạn đọc kĩ trong vòng 10 phút. Mỗi chương được tóm lại trong hơn 1 trang giấy với đầy đủ ý tứ quan trọng nhất. Rất may là có những trang miễn phí như thế này để đọc những lúc bận rộn. Thực tế là không phải lúc nào cũng kiếm được tóm tắt trên Amazon để mua.Ngay cả một trang nội địa mới toanh là Trạm Đọc, cũng đã kịp khai trương chuyên mục tóm tắt sách với 50 tóm tắt nghiêm túc bên cạnh hàng loạt bài điểm sách, bình sách và quảng cáo sách hoành tráng. Tuy nhiên, chỉ thấy các bài dịch từ Blinkist chứ chưa có đầu tư làm “dịch vụ”.

Thay lời kết

Người ta không thể trông đợi gì hơn một chút thông tin hữu ích ở các bản tóm tắt này. Những gì gọi là sảng khoái từ việc tiếp cận sự dí dỏm, hài hước hoặc văn phong đặc sắc sẽ không có chỗ trong các bản tóm tắt này. Kể cả những case study mà đôi khi là đa nghĩa, đầy lớp lang, cũng không có dịp xuất hiện trong các bản tóm tắt. Có những khi, đọc đi đọc lại một cuốn sách, thì cái phần người ta tìm lại để đọc chỉ nhõn có cái case study ấy.Và tất nhiên một lần nữa, chẳng thú gì cái việc đọc tóm tắt Tam Quốc trong 1 trang giấy. Mấy cái thể loại đó phải nhâm nhi mỗi ngày một chương, vừa đọc vừa ngẫm vừa chém gió lúc trà dư tửu hậu nó mới thú.

Đọc Harry Potter hết bao lâu?

Dương Tấn